Pustosze

Rząd: Coleoptera ( chrząszcze )

Rodzina: Ptinidae

Opis

Charakterystyka:

Chrząszcze to owady o skrzydłach przednich twardych i skórzastych, stykających się wzdłuż środkowej linii grzbietu; tylne skrzydła są błoniaste, czasem nieobecne; aparat gębowy gryzący; dobrze rozwinięty tułów; przeobrażenie zupełne ze stadiami jaja, larwy, poczwarki i osobnika dorosłego.

Owady należące do tej rodziny mają długie, 11 - członowe czułki, umiejscowione między oczami oraz szereg cech upodobniających je do pająków: krępe owłosione ciało; silne przewężanie u podstawy przedtułowia, ale 6 ( nie 8) długich cienkich nóg z 5 - członowymi stopami

Charakterystyka gatunkowa

Pustosz australijski ( Ptinus tectus )

Dorosłe osobniki osiągają 2,5 – 4 mm długości; pokrywy pokryte są szarobrązowymi i złotobrązowymi włoskami; striae ( bruzdy ) wyraźne dopiero po usunięciu włosków.

Pustosz kradnik ( Ptinus fur )

Dorosłe osobniki osiągają 2 – 4,3mm długości; ciało czerwonobrązowe z żółtymi włoskami; przedtułów po obu stronach pokryty gęstą poduszką bladych włosków; elytry z białymi łuskami; widoczne striae ( bruzdy ).

Pustosz wypuklak ( Niptus hololeucus )

Dorosłe osobniki osiągają 3,0 – 4,5 mm długości; elytry i przedtułów pokryte jedwabistymi, złotożółtymi włoskami i drobnymi łuskami.

Gibbium psylloides

Podobny do roztoczy, 1,7 – 3,2 mm długości; ubarwienie: błyszczące czerwonobrązowe do czarnego; brak charakterystycznego zwężenia tułowia; pozbawiony owłosienia.

Miejsce występowania

Pustosze pochodzą z Australazji. Jest kosmopolitycznym gatunkiem, który dotarł do Europy w XIX w., i obecnie jest gatunkiem szeroko rozprzestrzeniony. Rzadko bywa zawlekany, a infestacje często pochodzą z gniazd ptaków. W nieogrzewanym pomieszczeniach występują 2 – 4 pokolenia rocznie. Zimować mogą wszystkie stadia poza jajem i młodą larwą.

Ptinus fur jest blisko spokrewnionym gatunkiem, który także jest kosmopolityczny. Pustosz kradnik ma podobne zwyczaje żywieniowe co pustosz australijski, wykazuje upodobanie dla wilgotnych miejsc, czasem opanowuje wyroby tekstylne, zwłaszcza pobrudzone tłuszczem. Coraz częściej bywa spotykany w domostwach. W nieogrzewanych pomieszczeniach w klimacie umiarkowanym zwykle wystepuje jedno pokolenie rocznie. Szczytowa aktywność tego owada przypada na okres między sierpniem a listopadem.

Gibbium psylloides

Jest gatunkiem odpornym na chłody i potrafi przetrwać długie okresy bez pożywienia.

Znaczenie jako szkodnika

Larwy pustoszy opanowują wszelkiego rodzaju suchą materię zwierzęcą lub roślinną, w tym ziarno, przyprawy, karmę dla ryb, suchą karmę dla psów, suszone owoce i wiele rodzajów odpadów. Żerują wśró pozostałości w zaniedbanych magazynach. Opisano nawet przypadki Infestacji w obecności owadobójczego proszku wytworzonego z derysu trującego. Larwy drożą otwory, w których się przepoczwarzają, czyniąc w ten sposób szkody w opakowaniach i samych produktach. Zanieczyszczają również towar odchodami i jedwabistymi kokonami. Dorosłe chrząszcze również uszkadzają opakowania, takie jak torby i worki.

Prowadzą gromadny tryb życia. Za dnia kryją się w spękaniach i szczelinach opakowań lub elementów konstrukcyjnych magazynów, z czego wynika, iż doskonale czują się w starych budynkach, gdzie mogą znaleźć wiele kryjówek.

Cykl życiowy

Samica pustosza australijskiego może złożyć 120 lub więcej jaj w ciągu 3 – 4 tygodni wczesnego lata. Składane są one pojedynczo lub w złożach. Ponieważ są lepkie, łatwo przywierają do podłoża.

W temperaturze 20 – 25 st C w ciągu 3 – 16 dni wylęgają się mięsiste, łukowate larwy pokryte cienkimi włoskami. Są mało ruchliwe, lecz dotknięte, szybko zwijają się w kłębek.

Ich rozwój trwa co najmniej 6 tygodni i w tym czasie larwy linieją cztery - lub pięciokrotnie. Po osiągnięciu dojrzałości wędrują w poszukiwaniu miejsca do przepoczwarzania się, gdzie tkają kokon. Kokony te często znajdują się na zewnątrz kartonów, w których rozwijały się larwy. Dorosłe osobniki pojawiają się po 20 – 30 dniach i żyją do 12 miesięcy. W przypadku zagrożenia udają martwe. Pełen cykl rozwojowy trwa od 3 do 6 miesięcy, zależnie od warunków otoczenia i może zachodzić w zakresie temperatur 5 – 28 st C.

Cykl życiowy pustoszą kradnika przypomina cykl życiowy pustosza australijskiego. Przy 15 – 20 st C jaja wykluwają się po 11 – 30 dniach. Larwy żyją przez 150 – 250 dni, a stadium poczwarki 18 – 26 dni. Dorosłe osobniki żyją do 8 misięcy.

Gibbium psylloides również ma podobny cykl życiowy co pustoszę australijskie i kradnik, lecz dorosłe osobniki tego chrząszcza są szczególnie długożyjące, dożywiając nawet półtora roku. Optymalną temperaturą dla ich rozwoju, który może zachodzić w zakresie temperatur 20 – 35 st C, są 33 st C, kiedy to cykl rozwojowy trwa około 45 dni.

Zwalczanie

Ocena infestacji

Istnieje wiele rodzajów pułapek, za pomocą których można zmierzyć rozmiary infestacji chrząszczy magazynowych. Są wśród nich pułapki zapadkowe, worki z przynętą, pułapki tubowe typu sonda i lepy. Niezależnie od wykorzystywanej techniki należy prowadzić dokumentację przeprowadzonych obserwacji.

Higiena/postępowanie

Składy żywności należy budować w solidnie, w sposób umożliwiający utrzymanie właściwych warunków przechowywania i łatwe sprzątanie. Budynki te powinny być ocieplone, dobrze wentylowane i izolowane od wilgoci. Powinno być w nich jak najmniej pęknięć i szczelin mogących stanowić kryjówki dla chrząszczy.

Towar należy układać w równe równe stosy ponad poziomem podłogi, na paletach, w odstępstwie od ścian i sufitu. Odstępy między stosami i zapewniając wentylację, możliwość regularnej inspekcji, utrzymania czystości i - w razie potrzeby – aplikacji i środków owadobójczych. Ważna jest odpowiednia rotacja zapasów. Jeśli jest taka możliwość, towary powinny przechodzić przez magazyn tylko w jednym kierunku. Staranny dobór opakowań pomoże odeprzeć atak owadów. Generalnie lepiej sprawdzą się grube, mocne materiały o gładkiej, błyszczącej fakturze. Paczki powinny być mocne i szczelnie zamknięte.

Należy się starać, by w magazynie nie zalegały resztki żywności (składowanych towarów lub wtórnego pochodzenia, na przykład z gniazd ptaków), w których chrząszcze mogłoby się rozmnażać i rozwijać, stanowiąc zagrożenia dla magazynowania i żywności. Opanowane partie towaru powinny być niszczone lub poddawane fumigacji. W magazynach należy utrzymywać nienaganną czystość, a miejsca magazynowania w gospodarstwach rolnych należy dokładnie wysprzątać przed żniwami. Całe ziarno przyjmowane do magazynu powinno być osuszone do odpowiedniego poziomu wilgotności i temperatury, np. <15% wilgotności i <15 stopni Celsjusza, a następnie utrzymywane w takim stanie.